De naam "Muntel" is afkomstig van een polder die hier vroeger gelegen heeft.
Het woord "Muntel" heeft verschillende verklaringen gekregen. Eén ervan is dat het is samengesteld uit twee oud-Germaanse woorden MUN en LO. MUN betekent begraafplaats en LO betekent bos. Het zou zomaar kunnen dat hier onze Germaanse voorouders zijn begraven.
Een andere verklaring is, dat de naam Muntel afgeleid is van het woord muntelo, een ruig begroeide plaats in een drooggelegd moeras.
In 1917 is het "Muntelplan"opgesteld.
Doordat de buurt buiten de oude stadsmuren van de Binnenstad ligt, moest het terrein eerst worden opgehoogd. Hiervoor is met een graafmachine die de IJzeren Vrouw heette de ontgrondingsplas gegraven die dezelfde naam kreeg: de IJzeren Vrouw. Rond de plas is het Prins Hendrik Park aangelegd.
In april 1921 was de grond bouwrijp en kon de opbouw van de buurt beginnen.
De buurt is evenwijdig aan de stadswallen gebouwd, wat heel goed herkenbaar is in het stratenpatroon. Aanvankelijk was het de bedoeling, dat de Zuid-Willemsvaart om de wijk heen gelegd zou worden, maar dit is vanwege de hoge kosten afgeblazen. Wel waren er al wel voorbereidende werken gestart. De bomenrij aan de Van Lanschotlaan is nog een stille getuige van dit plan.
Karakteristiek is de dubbelstructuur, waarbij relatief gesloten blokken met woningen gebouwd zijn om een binnenplaats, binnen een stelsel van smalle straten en pleinen. De woonblokken worden ontsloten door smalle, korte dwarsstraten of via een poortgebouw. De meeste woningen hebben geen voortuin en hebben achtertuinen zonder uitgang. Kenmerkend is het grote aantal hofjes en pleinen.
De Muntel is gebouwd om de arbeiders in de stad huisvesting te bieden. In die tijd telde de stad nog vele krotten. Met sociale woningbouw kon men dit probleem een halt toeroepen. De kosten van de bouw van de buurt rezen echter de pan uit, waardoor de huurprijzen van de woningen niet door de arbeiders opgehoest konden worden. Alleen ambtenaren en middenstanders konden ze betalen.
De Muntel is de eerste buurt in de gemeente met een rioleringssysteem. De pompinstallatie van de buurt is bewaard gebleven en staat thans op de hoek van de Vlijmense Weg met de Engelense Weg.
In 2008 werd een groot deel van de Muntel aangewezen tot beschermd stadsgezicht.
Over de Muntel zijn o.a. twee boeken verschenen uitgegeven door de Stichting de Boschboom:
De Muntel. Een nieuw Land van Belofte
en
De Muntel II. Toen de straat nog je wereld was.